De Hersen-Darm As

Informatie over de Hersen-Darm As
De uitspraak “Het zit tussen je oren” zou nog wel eens achterhaald kunnen zijn. Misschien moet je wel zeggen: “Je buik is in de war”. Er wordt steeds meer bekend over de communicatie tussen je darmen en je hersenen.

Het is niet alleen zo dat je hersenen je darmen boodschappen geven, ook andersom vindt er communicatie plaats. De emotionele en cognitieve centra in je hersenen staan in verbinding met je darmen. De communicatie tussen hersenen en darmen en vice versa wordt de hersen-darm as genoemd. Boodschappen van de darmen naar de hersenen.

De darmen hebben een eigen zenuwstelsel, het entherische zenuwstelsel. De tiende hersenzenuw, de nervus vagus, geeft aan de hersenen door hoe het gesteld is met de darmen. Dan kun je denken aan: Heb ik buikpijn? Ben ik misselijk? Rommelt het daar? Maar dat is lang niet het enige wat de hersenen via de darm vernemen. Ook de bacteriën in onze darmen hebben invloed op de directe en indirecte boodschappen aan onze hersenen. Naar steeds meer uit (dier-)onderzoeken blijkt, beïnvloeden ze daarmee ook het gedrag en de stemming.

Er zijn bijvoorbeeld onderzoeken gedaan bij muizen zonder darmflora. Deze muizen reageerden gevoeliger op stress. Als de muizen vervolgens een darmflora kregen, normaliseerde de stressreactie. Hierbij gold: hoe jonger de muis, hoe beter de normalisatie nog plaats vond. Er is ook onderzoek gedaan naar het toedienen van probiotica. Muizen die een bepaald soort lactobacil kregen toegediend, bleken bijvoorbeeld minder angstig en depressief gedrag te laten zien. Ze scoorden ook beter bij leer- en geheugentesten.

Bij mensen worden ook steeds meer aanwijzingen en bewijzen gevonden voor een grote invloed van de darmflora op stemming en gedrag. Er zijn meerdere ziektes bekend waarbij tegelijkertijd darmklachten en psychische klachten optreden. Voorbeelden zijn darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn of prikkelbare darm, waarbij mensen vaak ook psychische klachten zoals depressies en angstaanvallen ervaren. Andersom zie je bij mensen met autisme vaak specifieke afwijkingen in de darmflora.

Dat deze klachten tegelijkertijd voorkomen bewijst op zich nog niets. Maar meer bewijzen werden in de afgelopen jaren in rap tempo verzameld. Eén voorbeeld: bij proefpersonen die vier weken lang een mengsel van bepaalde bacteriën toegediend kregen, waren enkele hersengebieden duidelijk veranderd. Het duidelijkst was dit in de hersengebieden waar emoties en pijn worden verwerkt.

Hoe doen ze dat dan, die darmbacteriën? De darmbacteriën produceren allerlei soorten biologisch actieve stoffen. Sommige stoffen komen de darmwerking en vermoedelijk ook onze hersenwerking ten goede. Maar er kunnen ook stofjes gemaakt worden waar we ons helemaal niet goed bij voelen, tot alcohol en gifstoffen aan toe. Veel stoffen blijven in de darm, maar ze kunnen ook in de bloedstroom worden opgenomen en zo ons lichaam belasten. De darmbacteriën spelen ook een rol in de barrièrefunctie van het darmslijmvlies. En zoals je hier kunt lezen, is dat van groot belang om te zorgen dat stoffen uit de buitenwereld die niet in ons lijf horen, daar dus weg blijven. Als dat niet goed gaat, kan het immuunsysteem aanslaan op de ongewenste deeltjes. Een immuunsysteem in constante licht verhoogde staat van paraatheid geeft ook problemen in de hersenen, omdat signaalstoffen van het immuunsysteem ook in de hersenen terecht kunnen komen en daar weer een effect hebben. Boodschappen van de hersenen naar de darmen. De hersenen beïnvloeden natuurlijk ook de darmen. Allereerst door het aansturen van de darmwerking, maar ook hier gaat de invloed weer veel verder. Als we stress ervaren, hebben onze hersenen veel energie nodig. Het kan ook zijn dat onze spieren energie nodig hebben om te vechten of vluchten. Dan staan de darmen even op een lager plan.

De gezonde bacteriën (lees hier wat ze ook weer allemaal voor je doen) nemen af in aantal. Dit kan al gebeuren na een relatief korte stresssituatie.
Langer durende stress kan zorgen voor een mindere doorbloeding en een minder goede slijmlaag in de darm. Hierdoor kan het interne darmmilieu veranderen. In dit andere milieu kunnen ongewenste bacteriën hun kans schoon zien om te overleven. Zo kan de cirkel weer rondkomen: die veranderingen kunnen weer voor veranderingen in de boodschappen van de darmflora en daardoor weer in hoe je je voelt!
Wat kan ik doen? Er is niet één tovertruc om al deze complexe processen even te fixen. Er zijn wel een aantal basistips.

• Eet veel groenten en fruit, met de vezels in deze voedingsmiddelen geef je je darmbacteriën te eten. Zo kunnen ze bijdragen aan jouw gezondheid.

• Wees lief voor je darmen en je immuunsysteem: vermijd onnodige toevoegingen, kies zo min mogelijk voor bewerkte producten en let eens op of je op bepaalde voedingsmiddelen niet goed reageert.

• Regelmatige beweging en ontspanning zijn belangrijk voor je hersenen én je darmen.

• Zorg voor ontstekingsremmende voeding. Daarbij zijn omega 3 vetzuren heel belangrijk. Daar heb je weer die twee keer per week vette vis. Ook het eten van veel groenten en fruit werkt ontstekingsremmend.

• Het is belangrijk om niet teveel omega 6 vetzuren te nemen. Dat zit in bijvoorbeeld zonnebloemolie, maïsolie, bak- en braadvetten. Hoewel omega 6 vetzuren erg belangrijk zijn en je ze niet zelf aan kunt maken, krijg je er vaak te veel van binnen met de voeding. De genoemde plantaardige vetten zitten namelijk in ontzéttend veel supermarktvoedsel verwerkt. Omega 6 vetzuren zijn ontstekingsbevorderend.

• Van zowel kurkuma (geelwortel), de plantenstof quercetine en het aminozuur glutamine zijn aanwijzingen gevonden dat het helpt bij het herstellen van de barrièrefunctie van de darmwand. Quercetine zit in onder meer groene thee, appels, boerenkool, knoflook, (rode) ui, blauwe en zwarte bessen. Glutamine zit o.a. in avocado, hüttenkäse, kwark, ei, kip, rundvlees, schelpdieren, vissoorten.

• Wil je goed doen voor je darmen? Gefermenteerde voeding kan zowel de houdbaarheid als de gezonde effecten van vele soorten voeding verbeteren. De probiotische werking van gefermenteerde voeding kan zorgen voor een positief effect op allerlei aspecten van de gezondheid; het is dus een prima idee om het toe te voegen aan je eetgewoontes.

• Het eten van soepen van (zelfgemaakte) bouillon die van botten is getrokken wordt ook aangeraden, omdat het eiwitten bevat die helpen bij de opbouw van de darmwand.

• Het kan nodig zijn om een kortere of langere periode voeding te nemen die zo min mogelijk irriterend is voor je darmslijmvlies. Let daar vooral op als je darmklachten of een van de later in dit stuk genoemde gezondheidsklachten hebt. Een darm in slechte conditie kan minder hebben. Let dan op voeding waarvan bekend is dat er stoffen in zitten die schadelijk kunnen zijn voor je darmwand. Voorbeelden zijn tarwe, gluten, zogenaamde lectinen in peulvruchten (ook soja), onnodige hulpstoffen en koemelk (de eiwitten of melksuikers in koemelk kunnen problemen geven).

• Ga niet zomaar op eigen houtje van alles elimineren uit je voeding, dat kan voor een disbalans en tekorten in de voeding zorgen. Niet iedereen hoeft tarwe, gluten- of koemelkvrij te eten. Vraag een op jouw situatie afgestemd advies. (Over dit punt zul je overigens veel tegenstrijdige informatie en felle meningen vinden op het internet.) Ik zou wel iedereen aanraden om meer te variëren. Kijk maar eens hoe vaak per dag je iets eet waarin (ook zonder dat je het weet) tarwe, gluten of koemelk zitten. De meeste mensen scoren dan bij elke maaltijd wel. Misschien heb je op zich geen problemen met kleine hoeveelheden, maar wordt de optelsom per dag toch te veel voor je darm.

• Probiotica kunnen helpend zijn bij het herstellen van je goede darmflora. De ‘goede’ darmbacteriën maken boterzuur aan, en dat is brandstof voor de darmcellen om hun werk te doen.

• Als dat kan, vermijd dan het gebruik van antibiotica. Soms zijn antibiotica gewoon noodzakelijk hoor, maar wees kritisch. Ze doden niet alleen ziekmakende bacteriën, maar ook de nuttige bacteriën in je darm. Moet je toch een antibioticakuur nemen, overleg dan met je huisarts over het nemen van een probioticakuur om daarna de boel weer in balans te brengen. Mocht je huisarts daar niets vanaf weten, vraag dan bij mij of een collega om advies.

• Vermijd, als dat kan natuurlijk, pijnstillers uit de groep NSAID’s. NSAID’s. Ze werken pijnstillend en ontstekingsremmend, maar ze remmen ook de enzymen die betrokken zijn bij de opbouw van het maag- en darmslijmvlies.

Bron: https://www.vanbuiktotbrein.nl